Aile hekimleri birçok raporun ilk başvuru noktası olarak görülüyor. Daha önceki yazılarımızda da değindiğimiz Asker alma raporlarından, yivsiz tüfek raporlarına, Evlilik raporlarından Akli meleke raporlarına kadar vatandaşın ilk başvuru noktası aile hekimleri.
İlk başvurulan yerin Aile hekimi olması raporu da aile hekiminin vermesi gerektiği yanılgısına yol açıyor.
Aile hekimi başvurucunun talep ettiği rapor için gerekli Mevzuatı bilir ve ona göre hareket eder. Yani Mevzuatta ne isteniyorsa onu yerine getirir. Birazdan aşağıda da ayrıntısına yer vereceğimiz şüphe durumlarında hangi branşa sevk gerekiyorsa onu yerine getirir.
Şimdi adım adım Ehliyet yani Sürücü adayları ve sürücülerde aranacak sağlık şartları ile muayenelerine dair yönetmeliğe uygun Muayene nasıl yapılır ona geçelim.
Önce ilgili yönetmeliği buraya bırakalım.
Şimdi muayene adımlarına geçelim.
1) Başvurucunun Kimlik tespiti sonrası E-Devlet üzerinden doldurduğu Kişisel Sağlık Bilgi formu incelenir. Kişinin beyan ettiği boy, kilo, kan grubu bilgilerinin doğruluğu teyit edilir. Kişi yanlış butona basarak hatalı giriş yapmış olabileceği gibi kasıtlı yanlış bilgi de verebilir. Eğer bu formu doldurmadıysa doldurması söylenerek, doldurduktan sonra gelmesi önerilir. Kişi eğer 18 yaşından küçükse yanında mutlaka velisi olmalıdır.
2) Tabip tarafından, sürücü veya sürücü adayının yapılan genel muayenesinde;
a) İşitme kaybı,
b) Günlük hayatı kısıtlayan denge problemi, baş dönmesi nedeni olabilecek bir hastalık,
c) Uyku bozukluğu (Obstrüktif uyku apnesi sendromu, gündüz aşırı uyuklama hali),
ç) Malign tümör hikâyesi,
d) Eklem hareketlerinde kısıtlama,
e) Ekstremite noksanlığı,
f) Kas, tendon ve bağ lezyonları,
g) Hipoglisemiye yol açabilecek ilaç kullanılan diabetes mellitus hastalığı,
ğ) Kalp-damar hastalığı (anjinal yakınma, akut koroner sendrom tanısı, angioplasti, kalp yetmezliği, hipertansiyon, bilinç bozukluğuna yol açabilecek ritim bozukluğu, kalıcı pil implantasyonu),
h) Organ yetmezliği (organ nakli geçirilmiş olması, kronik böbrek yetmezliği ve diğer hayati önemi haiz organlarda dekompanse yetmezlik),
ı) Santral sinir sistemi hastalıkları,
i) Periferik sinir sistemi hastalıkları,
j) Epilepsi,
k) Kas hastalıkları (myopati, progresif muskuler distrofi, kas-sinir kavşak hastalıkları),
l) Ruh hastalığı (ağır akıl hastalığı, zeka geriliği, demans, kişilik bozukluğu, ağır davranış bozukluğu),
m) Alkol bağımlılığı,
n) Psikotrop madde bağımlılığı,
o) Görme derecelerinin 5 inci maddenin ikinci fıkrasına uygun,
ö) Görme alanının uygun,
p) Renk körlüğü (Herhangi bir koşul aranmadan sürücü olabilirler.),
r) Gece körlüğü (tavuk karası), gün içinde yapılan yolculuklar ile sınırlı (gün doğumundan bir saat sonra, gün batımından bir saat önce),
s) Derinlik duyusunun normal,
ş) Pitozis-hemipitozis,
t) Diplopi ve şaşılığı,
u) Blefarospazm, katarakt, afaki, progresif göz hastalığı,
ü) Monoküler görme (snellen eşeli ile görme derecelerinin 5 inci maddenin ikinci fıkrasına uygun)
olup olmadığı yönünde değerlendirme yapılır.
3) Kişisel Sağlık Bilgi formuna, e-nabız kayıtlarına, SGK ilaç dökümlerine bakılır. Eğer E-Nabıza engel koyduysa, hekimin girişine müsaade etmiyorsa geçici süreliğine Aile hekiminin göreceği şekilde yeniden ayarlaması rica edilir. Bazen SMS onayı ile de sisteme girilebilmektedir, bu durumda SMS ile gelen onay kodunu söylemesi istenir. Eğer başvurucu ısrarla geçmiş verilerini göstermek istemiyorsa buna saygı duyulur. Ancak burada hekim açısında şüphe içeren bir durum vardır ve hastaneye sevk edilebilir. Hekim-Hasta ilişkisinde karşılıklı güven esastır.
4) Hasta Anamnez ve Geçmiş sorgulamaları yapılırken bir taraftan da hastanın fiziksel dış görünümü takip edilir. Oda içerisinde yürürken zorlanıyor mu, ekstremitelerini kullanma konusunda sıkıntısı var mı bakılır. Hastanın her iki kulak için ayrı ayrı işitme testi birinci basamak sağlık kuruluşu şartlarında ne kadar yapılabiliyorsa yapılmaya çalışılır. En ufak şüphede KBB sevki yapılır.
5) Göz ile ilgili son dönemlerde Sarı nokta hastalığını tespit edemediği için Malpraktis davası açılan hekimleri duyuyoruz. Bu tür ileri görüntüleme ve tetkik gerektiren hastalıklar birinci basamakta tespit edilemez. Eğer böyle bir şüphe varsa derhal Göz sevki yapılmalıdır. Normal şartlarda birinci basamakta görme muayenesi snellen eşeli ile yapılır ve usulüne uygun gösterilen harfleri okuyabilen hasta görme yönünden normal kabul edilir. Her iki göz için ayrı ayrı muayene yapılır. Gözlük kullanıyorsa hem gözlüksüz hem de gözlüklü olarak görme muayenesi yapılır ve seçeneklerde "Gözlük ve/veya Kontakt Lens ile araç kullanabilir" sekmesi seçilir. Görme alanı ile ilgili ufak bir şüphe sevk için yeterlidir. Renk körlüğü olanlar, herhangi bir koşul aranmadan sürücü olabilir. Görme derecesi ne olursa olsun iki gözünde tam pitozisi olanlara sürücü belgesi verilmez. Tek taraflı pitozisi olup pupili kapalı kişiler monoküler gibi işlem görür.
6) Kalp atım sayısı çok düşük (dakikada 40’ın altı), atrioventriküler bloklu ve hasta sinüs sendromu olanlardan kalıcı kalp pili takılmamış olanlara kardiyoloji uzmanı kanaatinegöre sürücü belgesi verilir. Konjenital kalp hastalığı tanısı konmuş olanlardan kompleks veya ciddi kardiyak problemi olanlara sürücü belgesi verilmez.
Büyük organ nakli geçirmiş olanlara veya kronik böbrek yetmezliği olup diyaliz tedavisi görenlere, ilgili uzmanın görüşü alınmak suretiyle sürücü belgesi verilir.
Sürücü adaylarında yapılacak laboratuvar testleri tabibin takdirine bağlıdır.
7) Vücut kitle endeksi (VKE) 33 ve üzerinde olan kişilerden şikayetine bakılmaksızın tüm gece polisomnografi testi istenir. Bu amaçla kişi Hastaneye ( KBB yada Nöroloji ye ) sevk edilir.
8) Vertebra (boyun ve bel) hareketleri, kişinin baş ve boynunu arkaya döndürmesini ve bakmasını %50’den fazla engelleyen boyun vertebra ve boyun bölgesi hastalıklarında sürücü belgesi verilmez. Lumbal vertebra eğilme ve dönme hareketlerini %75’den fazla engelleyen durumlarda da sürücü belgesi verilmez.
9) Ruh sağlığı hastalıklarından; ister doğumsal isterse hastalığa, travma veya beyin sinir ameliyatına bağlı oluşmuş ağır akıl hastalığı olanlar, zeka geriliği olanlar, demans (bunama) ve/veya yaşlılığa bağlı davranış bozukluğu olanlar, muhakeme, davranış ve uyumu belirgin ölçüde bozacak düzeyde kişilik bozukluğu, dürtü kontrol bozukluğu ve ağır davranış bozukluğu olanlar ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilir.
10) Şuur kaybının olduğu epilepsi hastalarının altı aylık periyodlarla kontrol muayenesini yaptırdıklarını, beş yıl boyunca nöbet geçirmediklerini ve antiepileptik ilaçları kullanmadıklarını belgelemeleri halinde durumları nöroloji sağlık kurulunda değerlendirilir. Sürücü belgesi alabileceğine dair rapor düzenlenmesi halinde kontrol süresi raporda belirtilir. Direksiyon başında tekrarlanma olasılığı olmayan, fark edilir bir uyarıcı nedeniyle uyarılmış epilepsi nöbeti geçiren kişilere nöroloji uzmanının kanaatine göre sürücü belgesi verilebilir.
11) Kas hastalıklarından myopati ve progresif muskuler distrofisi, myotonisi ve kas-sinir kavşak hastalıkları olan şahıslardan trafik güvenliğini engelleyecek şekilde olanlara sürücü belgesi verilmez.
12) Tedavi edilemeyen veya kontrol edilemeyen baş dönmesi rahatsızlığı olan kişilere sürücü belgesi verilmez.
13) Büyük organ nakli geçirmiş olanlara veya kronik böbrek yetmezliği olup diyaliz tedavisi görenlere, ilgili uzmanın görüşü alınmak suretiyle sürücü belgesi verilir. Hayati önemi haiz organlarında dekompanse yetmezliği olanlara sürücü belgesi verilmez.
14) Hastaneye sevk yapılması gerekiyorsa sistem üzerinden ilgili branş yada branşlar seçilerek elektronik ortamda sevk işlemi yapılır. Hastanedeki uzman hekim yine sistem üzerinden onay verme/vermeme işlemi yapar. Ancak yine de bir kağıda hastayı neden ilgili uzmana sevk ettiğimizi karşıdaki hekim arkadaşımızın anlaması için yazıp kaşeleyerek hasta ile gönderebiliriz. Aslında e-rapor sayfasında böyle bir alan var ancak hasta derdini anlatamadığında yada hekim yoğun olduğunda bu alanı göremeyebiliyor.
15) Sağlık raporu Aile hekimince verilenler direkt nüfus müdürlüğüne giderek işlemlerine elektronik ortamda devam edebilirler. Hastaya rapor çıktısı vermeye lüzum yoktur. E-Rapor olarak ilgili nüfus dairesi sistemine yansıyacaktır.
Vatandaşın yapması gereken 5 işlem vardır, E-Devletten sağlık bilgi formunu doldurmak, Muayene aşamasında hekim yada hekimlere muayene olmak, sürücü belgesi harcını yatırmak, biyometrik fotoğraf çektirmek ve son olarak nüfus müdürlüğüne randevu alarak başvurmak. Eğer yenileme değil de ilk kez alacaksa bu belgeleri sürücü kursundaki dosyasına koyacaktır. Muayene yönünden ilk defa alması yada belge yenilemesi arasında fark yoktur. Tüm işlemler aynıdır. Ve her 10 yılda bir de bu işlemler yenilenecektir.
Yazımız şimdilik bu kadar, eksik bıraktığımız noktalar olabilir. Yukarıda indirme butonunu paylaştığımız Yönetmeliği mutlaka indirip okuyunuz. Araç kullanması tehlikeliyken tarafımızca dikkatsizce davranılıp rapor verilen kişilerin meydana getirebilecekleri her türlü olumsuz durumdan ve verecekleri zarardan hem madden hem vicdanen sorumlu olduğumuzun bilinciyle hareket etmemiz gerektiğini söyleyerek sonlandıralım. Kazasız, belasız, Sağlıklı günleriniz olsun..
